Türkiye’de Piramit Var mı? | Göbeklitepe

Türkiye’de boyutları ve şekilleri dolayısıyla gayriresmî olarak piramitlere benzetilebilecek bazı antik anıtsal yapılar bulunmaktadır.

Bunlar arasında özellikle Göbekli Tepe ve Nemrut Dağı öne çıkmaktadır.

Göbekli Tepe

Şanlıurfa yakınlarında, Türkiye’nin güneydoğusunda yer alan Göbekli Tepe, Çanak Çömleksiz Neolitik döneme (MÖ 9600–8200) tarihlenen bir arkeolojik sit alanıdır. Avcı-toplayıcı topluluklar tarafından inşa edilen bu alan, yuvarlak-oval ve dikdörtgen şeklinde düzenlenmiş anıtsal megalitik yapılardan oluşur. Bu yapılar, her biri birkaç ton ağırlığında ve yaklaşık 5 metreye kadar yüksekliklere sahip T şeklinde sütunlarla inşa edilmiştir. Sütunların üzerinde, dönemin Yukarı Mezopotamya halklarının yaşam tarzını ve inançlarını yansıtan yaban hayvanı figürleri gibi karmaşık oyma motifler bulunmaktadır.

Göbekli Tepe’nin tam amacı hâlâ bilimsel tartışmaların konusu olsa da, bazı araştırmacılar buranın dünyanın bilinen en eski tapınağı olabileceğini ve tören ya da dini merkez olarak kullanıldığını öne sürmektedir. Alan ilk kez 1963 yılında bir yüzey araştırmasında fark edilmiştir. Ancak, 1994 yılında Alman arkeolog Klaus Schmidt’in çalışmaları sayesinde gerçek önemi anlaşılmıştır. Schmidt’in 2014 yılında hayatını kaybetmesine kadar yürüttüğü kazılar, İstanbul Üniversitesi ve Alman Arkeoloji Enstitüsü gibi çeşitli kurumlar tarafından devam ettirilmektedir.

Nemrut Dağı

Türkiye’nin güneydoğusunda yer alan Nemrut Dağı, MÖ 1. yüzyılda Kommagene Kralı I. Antiochos tarafından inşa ettirilen anıtsal heykel ve yapılarıyla ünlüdür. Yaklaşık 2.150 metre yüksekliğindeki zirvede, 50 metre yüksekliğinde bir yapay taş yığını (tümülüs) ve çevresinde devasa heykellerin yer aldığı teraslar bulunmaktadır. Bu heykeller, tanrıları ve Kral Antiochos’u tasvir etmektedir. Başlangıçta yaklaşık 8 metre yüksekliğindeki heykeller, zamanla devrilmiş ve başları günümüzde yere dağılmış şekilde görülmektedir.

Bu alanın hem dini hem de mezar işlevine sahip olduğu düşünülmektedir. Buranın, Kral Antiochos’un mezarı ve kutsal alanı olarak tasarlandığına inanılmaktadır. Sanat ve yazıtlarda Yunan ve Pers etkilerinin bir arada bulunması, Kommagene Krallığı’nın sentezci kültürünü yansıtmaktadır.

Hem Göbekli Tepe hem de Nemrut Dağı, olağanüstü evrensel değerlerinden ötürü UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınmıştır. Her iki alan da halka açıktır ve popüler turistik yerlerdir. Ancak, bu antik yapıları koruma amacıyla belirlenen kurallara uyulması beklenmektedir. Ziyaret planlamadan önce yerel düzenlemeler ve açık olduğu saatler hakkında bilgi almak önerilir.

Türkiye, geleneksel anlamda piramitlere sahip olmasa da, zengin tarihsel ve kültürel mirasını yansıtan benzersiz anıtsal yapılar barındırmaktadır. Göbekli Tepe ve Nemrut Dağı, bu mirasın en çarpıcı örneklerindendir.